Thực đơn
Jan_Hus
Trong suốt năm 1408, Đại học Charles ở Prague bị cuốn vào cuộc Ly giáo Tây phương, hay còn gọi là Ly giáo giáo hoàng, trong đó Giáo hoàng Gregory XII và Giáo hoàng Benedict XIII ở Avignon cùng tuyên bố mình là Giáo hoàng. Vua Wenceslaus cảm thấy Giáo hoàng Gregory XII có thể gây trở ngại cho kế hoạch trở thành Hoàng đế Thánh chế La Mã, vì vậy, ông ra từ chối Gregory và ra lệnh cho các Giám mục thuộc quyền có thái độ trung lập với cả hai Giáo hoàng, và tương tự như vậy ở trường đại học. Zbyněk Zajíc duy trì lòng trung thành với Gregory. Ở trường đại học, chỉ có Nhà nước Bohemia(một trong bốn nhóm bầu cử), với Hus đóng vai trò lãnh đạo và người phát ngôn, tuyên bố sự trung lập. [cần dẫn nguồn]
Vào lúc cuộc nổi loạn của Jan Hus và những người lãnh đạo Bohemia nổ ra, vua Wenceslaus ban một chiếu chỉ (tại thành phố Kutná Hora) rằng nhóm Bohemia từ giờ nên có ba phiếu thay trong các sự vụ của trường Đại học, thay vì một phiếu như trước đây còn các nhóm nước ngoài(Bavaria, Saxon và Ba Lan) chỉ nên có mỗi nhóm một phiếu. Như là một hệ quả, đâu đó từ 5 nghìn tới 20 nghìn tiến sĩ, thạc sĩ và sinh viên nước ngoài đã rời trường Đại học năm 1409. Cuộc di tản này đã dẫn đến sự thành lập trường Đại học Leipzig, khiến cho Đại học Prague nhanh chóng mất đi tầm quan trọng quốc tế của nó và trở thành một đại học của người Séc. Cuộc di cư này cũng làm tràn những tin tức về những tư tưởng "dị giáo" Bohemia khắp phần còn lại của châu Âu. Tổng Giám mục Zajíc trở nên cô lập và Hus ở đỉnh cao danh tiếng của mình. Ông trở thành hiệu trưởng của trường Đại học Prague và được ưa thích ở triều đình. Cũng trong thời gian này, quan điểm về giáo lý của nhà thần học Anh, John Wycliffe đã gia tăng ảnh hưởng. [cần dẫn nguồn]
Năm 1409, trong một nỗ lực nhằm kết thúc cuộc ly giáo, Hội đồng Pisa đã họp để bầu ra một Giáo hoàng mới. Điều này bất thành, và Giáo hoàng họ bầu, [Giáo hoàng đối lập Alexanđê V] không làm chấm dứt sự trung thành với hai Giáo hoàng kia. Giáo hội Công giáo La Mã giờ đây xem Alexander V như một 'ngụy Giáo hoàng' (hay 'Giáo hoàng đối lập'-antipapa). Hus, các môn đệ của ông, và Wenceslaus chuyển sự quy thuận của họ cho Alexanđê V. Dưới áp lực của Wenceslaus, Tổng Giám mục Zajíc hành động tương tự. Zajíc sau đó đưa các phàn nàn của mình tới Tòa Thánh của Alexanđê V, buộc tội Wycliffe gây rối giáo hội.
Alexander V ra một chiếu chỉ vào 20 tháng 12 1409, ủy quyền cho Tổng Giám mục tiến hành chống lại phái Wycliffe. Tất cả sách của Wycliffe phải bị xóa bỏ, các giáo lý của ông phải bị thu hồi, và các bài thuyết giảng tự do bị cấm. Năm 1410 Hus kháng nghị lệnh cấm trên lên Alexander V, nhưng vô hiệu. Tất cả các sách và bản thảo có giá trị của Wycliffe bị đốt, và Alexander V rút phép thông công Hus và môn đệ của ông. Điều này đã làm dấy lên những cuộc phản đối trong các miền của Bohemia. Chính quyền đứng về phía Hus, và quyền lực những người ở phe cánh ông mạnh lên từng ngày. Hus tiếp tục giảng đạo ở nhà thờ Bethlehem. Các nhà thờ trong thành phố đã được đặt dưới lệnh cấm, và lệnh cấm được thông báo tới Đại học Praha, nhưng vô hiệu[cần dẫn nguồn].
Archbishop Zajíc mất năm 1411, và với cái chết này phong trào tôn giáo ở Bohemia sang một giai đoạn mới, mà trong đó các cuộc tranh cãi liên quan tới sự xá tội chiếm vị trí quan trọng.
Giáo hoàng đối lập Gioan XXIII kế vị Alexander V sau cái chết của ông này vào năm 1410. Năm 1411, Gioan XXIII phát động một cuộc thập tự chinh chống vua Ladislaus xứ Naples, người bảo trợ của Gregory XII. Cuộc thập tự chinh này được tuyên cáo ở Prague, và các giảng sư đã thúc giục dân chúng tập hợp trước các nhà thờ và mang tới cống vật. Điều này đã phát triển thành một thứ buôn bán sự xá tội, sớm trở thành một hình thức tham nhũng mới của nhà thờ.
Hus đã sớm thuyết giảng chống lại thẻ xá tội, nhưng ông không thể lôi cuốn những người ở Đại học. Năm 1412, trong một cuộc tranh luận, Hus đã đưa ra bài diễn thuyết Quaestio magistri Johannis Hus de indulgentiis. Nó lấy ý tưởng rõ ràng từ chương cuối cuốn De ecclesia của Wycliffe, và bản khái luận De absolutione a pena et culpa. Tiểu luận khẳng định rằng không một Giáo hoàng hay Giám mục nào có quyền nhấc thanh kiếm dưới danh nghĩa Giáo hội; ông ta nên cầu nguyện cho kẻ thù của mình và thương xót những ai làm xúc phạm ông ta; rằng một người chỉ có thể nhận được sự tha thứ cho tội lỗi của ông ta bởi sự ăn năn thực sự, không phải vì tiền. Các tiến sĩ khoa thần học đã đáp lời nhưng không mấy thành công. Vài ngày sau đó, vài người ủng hộ Hus, lãnh đạo bởi Vok Voksaz Valdštejna, đã đốt chiếu chỉ của Giáo hoàng. Hus, họ nói, nên được lắng nghe hơn là Giáo hội, cái mà họ xem như một đám lừa đảo những kẻ gian dâm và Simonist (buôn bán đồ thánh). [cần dẫn nguồn]
Đáp trả lại, nhà thờ đã xử chém ba người ở tầng lớp thấp đã công khai gọi thẻ miễn tội là trò man trá. Những người này sau được coi như những thánh tử đạo đầu tiên của Giáo hội Hussite. Trong khi ấy khoa thần học đã chỉ trích 45 bài viết và một số lý thuyết, khởi nguồn từ Hus, là dị giáo. Nhà vua ra lệnh cấm việc giảng dạy các bài viết trên, nhưng cả Hus lẫn trường đại học đều tỏ ra bất tuân, yêu cầu rằng những bài này nên được chứng minh trước khi bị xem là trái kinh điển. Những sự lo ngại ở Prague đã làm khuấy động tình cảm dân chúng, Khâm sứ Tòa thánh và Tổng Giám mục Albik cố gắng thuyết phục Hus từ bỏ sự chống đối chiếu chỉ Giáo hoàng, và nhà vua nỗ lực bất thành để hòa giải hai phe [cần dẫn nguồn]
Nhà vua đã cố gắng điều hòa hai phe. Năm 1412, ông triệu tập những người lãnh đạo trong vương quốc để thương nghị, và được họ đề xuất, đã sắp xếp một hội nghị tôn giáo ở Český Brod vào ngày 2 Tháng Hai 1412. Trên thực tế nó diễn ra trong lâu đài của Tổng Giám mục ở Prague, cốt để ngăn Hus tham gia. Những đề xuất hòa bình cho giáo hội, với yêu cầu của Hus rằng Bohemia phải được tự do trong các sự vụ liên quan đến giáo hội như những xứ khác trong vương quốc và rằng những sự tán thành hay lên án do đó nên chỉ được thông báo khi có sự cho phép của chính quyền. Đây hoàn toàn là giáo lý của Wycliffe.
Những diễn văn được đưa ra từ hai phía, nhưng rốt cuộc không sự giảng hòa nào hiện thực."Ngay cả nếu tôi nên đứng trước dàn hỏa thiêu dựng sẵn cho mình", Hus viết vào lúc ấy, "tôi cũng không bao giờ chấp nhận lời khuyên bảo của khoa thần học". Hội nghị không đem lại kết quả nào, nhưng nhà vua ra lệnh một ủy ban tiếp tục việc hòa giải. Những tiến sĩ của trường đại học yêu cầu Hus và các môn đệ chấp thuận quan điểm của họ, theo đó Giáo hoàng là người lãnh đạo, và các [[Hồng y ]] là hiện thân của Giáo hội. Phe Hus dường đã nỗ lực lớn lao hướng tới hòa giải. Đối với luận điểm phía đối phương rằng Giáo hội La Mã phải được tuân phục, họ chỉ thêm rằng "đến chừng nào mọi người Cơ đốc ngoan đạo bị bó buộc". Stanislav ze Znojma và Štěpán Páleč phản đối sự chỉnh sửa này và từ bỏ thỏa thuận; họ bị nhà vua đem đi đày, với hai người nữa.
Trong những bài viết sinh ra từ các cuộc tranh luận, một số của Hus về vấn đề giáo hội, mang tựa đề De Ecclesia, được viết vào năm 1413 và được trích dẫn, ca ngợi lẫn chỉ trích thường xuyên nhất, thì mười chương đầu chỉ là một bản trích lược của công trình có cùng tên của Wycliffe, và những chương sau lại tóm tắt một công trình khác của Wycliffe(De potentate papae) về quyền hạn của Giáo hoàng. Wycliffe đã viết sách phản đối chung chung, nhưng lầm lẫn (từ quan điểm chính thống)ở điểm rằng Giáo hội chỉ bao gồm giới tăng lữ, và Hus giờ đây tự tìm đến điểm giống hệt. Ông viết công trình của mình ở nhà thở ở một trong số những người bảo trợ mình ở Kozí Hrádek, và gửi nó tới Prague, nơi nó được đọc công khai ở nhà thờ Bethlehem. Nó được đáp trả bởi Stanislav ze Znojma và Páleč với những bài luận văn cùng tên
Sau khi những đối thủ mãnh liệt nhất của Hus rời Prague, các môn đồ của ông chiếm lĩnh các vị trí. Hus viết các luận văn và truyền giảng ở vùng lân cận Kozí Hrádek. Thuyết Wycliffe ở xứ Bohemia đã lan truyền tới Ba Lan, Hungary, Croatia, and Áo. Vào Tháng Một 1413, một hội đồng lớn họp ở Roma đã lên án các bài viết của Wycliffe và ra lệnh phải đốt chúng. [cần dẫn nguồn]
Để đặt dấu kết cho cuộc ly giáo và nắm bắt cuộc cải cách Giáo hội được mong đợi từ lâu, một hội đồng toàn thể đã được triệu tập vào 1 Tháng Mười Một 1414, ở Konstanz (Constance). Sigismund, vua Hungary, em trai của Wenceslaus, và là người thừa kế vương quyền Bohemia, lo lắng cho việc kết thúc mối bất hòa tôn giáo bên trong giáo hội; còn Hus đã bằng lòng để kết thúc mọi mối bất hòa các loại và đồng ý đi tới Constance, sau khi nhận được lời hứa bảo đảm an toàn của Sigismund. [cần dẫn nguồn]
Không thể biết được liệu Hus có đoán được số vận mình không nhưng ông đã viết di chúc trước khi ra đi. Ông khởi hành vào ngày 11 Tháng Mười một 1414; và vào ngày 3 Tháng Mười hai 1414, ông tới được Constance, vào ngày hôm sau, cáo thị trên các cửa của nhà thờ thông báo rằng Michal z Německého Brodu sẽ đối đầu với Hus. Lúc mới đầu, Hus còn được tự do, sống trong nhà của một góa phụ, nhưng chỉ vài tuần sau, các đối thủ đã thành công trong việc tống giam ông, trên sức mạnh của một tin đồn — dường như được lan truyền bởi chính họ — rằng ông có ý định tẩu thoát. Ông đầu tiến được đem tới chỗ ở của một thầy tu, 8 Tháng Mười Hai 1414 [cần dẫn nguồn], tới hầm ngục của tu viện dòng Dominican. Sigismund đã vô cùng phẫn nộ, với tư cách người bảo chứng cho sự an toàn của Hus, và đã đe dọa các Giám mục bằng cách miễn nhiệm; tuy nhiên, những Giám mục đã thuyết phục rằng Sigismund không phải bị trói buộc bởi lời hứa với một kẻ dị giáo.[cần dẫn nguồn]
Ngày 4 Tháng Mười hai 1414, Giáo hoàng đối lập John XXIII đã ủy nhiệm cho một ủy ban với ba Giám mục về cuộc điều tra sơ bộ chống lại Hus. Theo một tiến trình vốn phổ biến vào thời ấy, các nhân chứng được lắng nghe, nhưng Hus thì không được quyền tự biện hộ. Tình trạng của ông còn tệ hơn sau sự suy sụp của vị Giáo hoàng đối lập, người đã rời Constance để từ chối thoái vị.Ít ra trong sự giam cầm của John XIII Hus vẫn còn liên lạc được với bên ngoài, nhưng giờ đây ông bị gửi tới chỗ Tổng Giám mục Constance và bị đem tới lâu đài của ông này,Gottlieben on the Rhine. Nơi đây ông đã ở lại 73 ngày, bị cắt liên lạc với bè bạn, sống qua ngày với thức ăn tồi tệ và nhanh chóng mắc bệnh.[cần dẫn nguồn]
Ngày 5 Tháng Sáu 1415, ông bị đem ra xử lần đầu, và mục đích là đẩy ông dưới sự phán xét của một tu viện dòng Franciscan, nơi ông trải qua những tuần cuối cùng trong đời. Ông đã tự tuyên bố bằng lòng tự bỏ nếu những sai lầm của ông được chứng tỏ bởi Kinh Thánh. Hus thừa nhận sự tôn kính dành cho Wycliffe, và nói rằng ông chỉ có thể ước linh hồn của mình đôi khi đạt tới chỗ mà Wycliffe đã đạt tới. Nhưng mặt khác, ông từ chối đã bảo vệ giáo lý của Wycliffe hay 45 bài luận của ông này, ông chỉ phản đối sự chỉ trích khái quát. Vua Wenceslaus khuyên nhủ ông hãy cầu xin sự thương xót của Hội đồng, rằng ông không hề mong muốn bảo vệ một tín điều dị giáo.
Trong phiên tòa cuối cùng, vào ngày 8 Tháng Sáu 1415, có tới 39 lời của ông được đọc ra, 26 trong đó được trích trong sách giảng đạo của ông, 7 từ các luận văn chống Páleč, và 6 từ các luận văn chống Stanislav ze Znojma. Sự nguy hiểm của vài trong số các giáo lý này là quyền lực thế tục đã được giải thích cho hoàng đế để thúc đẩy ông này chống lại Hus. Hus một lần nữa tuyên bố ông sẵn lòng thừa nhận nếu ông được thuyết phục về các sai lầm. Ông chỉ ước muốn một phiên tòa công bằng và có thêm thời gian để giải thích lý lẽ cho những quan điểm của mình. Nếu những lý lẽ của ông và văn bản Kinh thánh không phù hợp, ông sẽ vui mừng được lãnh hội sự chỉ dạy. Tuyên bố này được xem như một sự đầu hàng vô điều kiện, và ông đã bị buộc thú nhận,:
Ông yêu cầu được miễn việc từ bỏ những giáo lý mà chính ông chưa hề giảng dạy; những cái khác, mà hội đồng xem là sai trái, ông không bằng lòng thu hồi lại; hành động đó chống lại nhận thức của ông.Những lời trên không được sự đón nhận thiện ý nào. Sau phiên xử ngày 8 tháng Sáu, vài nỗ lực công khai khác đòi ông phải công khai thú tội, nhưng ông đều bác bỏ. [cần dẫn nguồn]
Lời tuyên án đưa ra vào ngày 6 Tháng Bảy năm 1415, với sự hiện diện của hội nghị toàn Hội đồng ở Nhà thờ lớn. Sau lễ mét và nghi thức tế lễ, Hus được đưa tới nhà thờ. Giám mục xứ Lodi đọc một diễn văn về bổn phận phải trừ diệt tà giáo, sau đó vài tín điều của Hus và Wycliffe cùng biên bản phiên tòa được đọc.
Một Giám mục Ý thông báo lời kết án trên Hus và các bài văn của ông. Hus phản kháng, nói rằng ngay cả vào giờ đó ông không mong ước gì, chỉ chịu thuyết phục bởi văn bản Kinh Thánh. Ông quỳ gối và cầu xin Chúa trời với giọng nhỏ nhẹ, tha thứ cho tất cả những kẻ thù của ông. Sau lời tuyên án ông được cho mặc quần áo thầy tu và lần nữa hỏi có công khai thú tội không, và ông lại từ chối. Trong lời nguyền rủa các vật trang sức bị tước đi, mái đầu cạo tu sĩ của ông bị hủy hoại, và có lời tuyên cáo rằng Giáo hội tước mọi quyền của ông và giao ông cho những quyền lực thế tục. Sau đó một dải giấy được đặt lên trên đầu ông, với dòng chữ "Haeresiarcha" (nghĩa là kẻ cầm đầu phong trào dị giáo). Hus bị dẫn tới giàn lửa bởi một đội lính cầm vũ khí. Ở nơi hành hình ông quỳ xuống, giang hai tay ra, và lớn tiếng cầu nguyện. Vài người yêu cầu một linh mục rửa tội phải được đưa tới, nhưng một tu sĩ ở đó kêu lên rằng với một kẻ dị giáo thì chằng đáng nghe lẫn cần một người rửa tội. [cần dẫn nguồn]
Thực đơn
Jan_HusLiên quan
Tài liệu tham khảo
WikiPedia: Jan_Hus